પૂર્વ રાષ્ટ્રપતિ રામનાથ કોવિંદની અધ્યક્ષતામાં રચાયેલી સમિતિએ એક દેશ એક ચૂંટણીને લઈને પોતાનો રિપોર્ટ સોંપ્યો છે. 18 હજાર પેજના આ રિપોર્ટમાં દેશમાં તમામ ચૂંટણીઓ એકસાથે કરાવવાની ભલામણ કરવામાં આવી છે. રિપોર્ટમાં વિવિધ પક્ષોના સૂચનો પણ સામેલ કરવામાં આવ્યા છે. આ સિવાય તેના શું ફાયદા થશે અને પડકારો શું હશે તે પણ જણાવવામાં આવ્યું છે. આ અંતર્ગત, મતદારો સાથે સંબંધિત એક મહત્વપૂર્ણ સૂચન એ છે કે તેમને મતદાર ફોટો ઓળખ કાર્ડ એટલે કે EPIC જારી કરવામાં આવે. તેના દ્વારા તમામ ચૂંટણી માટે એક જ મતદાર યાદી કામ કરશે.
આ ઉપરાંત, મતદાર માટે એક ઓળખ કાર્ડ બનાવવામાં આવશે અને તેના આધારે તે દેશની તમામ ચૂંટણીઓમાં એક સાથે મતદાન કરી શકશે. દેશ અથવા એક જ રાજ્યમાં અલગ-અલગ જગ્યાએ મતદાર યાદીમાં નામ હોવાની સમસ્યાથી પણ તમને છુટકારો મળશે. સમિતિની ભલામણમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે પ્રથમ રાઉન્ડમાં લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણી એક સાથે થવી જોઈએ. આ પછી, બીજા તબક્કામાં, લોકસભા અને વિધાનસભાની ચૂંટણીઓ સાથે, પંચાયતો અને નાગરિક સંસ્થાઓની ચૂંટણીઓ પણ યોજવી જોઈએ. આ પછી, દરેક વખતે બધી ચૂંટણીઓ એક સાથે થવી જોઈએ.
વન નેશન વન ઇલેક્શન કમિટીએ પોતાના રિપોર્ટમાં કહ્યું, ‘ચૂંટણી પંચે કહ્યું છે કે તેને EVM, VVPAT, પોલિંગ સ્ટાફ, સુરક્ષા કર્મચારીઓ, ચૂંટણી સામગ્રીની જરૂર પડશે.’ આ સિવાય ચૂંટણી પંચનું કહેવું છે કે આ માટે કેન્દ્ર અને રાજ્યની ચૂંટણી સમિતિઓ વચ્ચે સંકલન કરવું પડશે અને સાથે મળીને એક યોજના તૈયાર કરવી પડશે. રિપોર્ટમાં કહેવામાં આવ્યું છે કે ભારતના 4 પૂર્વ ચીફ જસ્ટિસ અને સુપ્રીમ કોર્ટના અન્ય એક જજે એક દેશ એક ચૂંટણીનું સમર્થન કર્યું છે. આ લોકોનું કહેવું છે કે દેશમાં અલગ ચૂંટણી યોજવી એ સંસાધનોનો બગાડ છે. આ પોલિસી પેરાલિસિસની સ્થિતિ તરફ દોરી જાય છે. આ ઉપરાંત દેશ પર મોટો સામાજિક અને આર્થિક બોજ પણ છે.
આ સિવાય બંધારણીય નિષ્ણાતોનું કહેવું છે કે આ માટે બંધારણમાં જે સુધારા કરવા પડશે તે બિનલોકતાંત્રિક નહીં હોય. આનાથી બંધારણના મૂળભૂત માળખાનું ઉલ્લંઘન થશે નહીં. એટલું જ નહીં, આશંકા વ્યક્ત કરવામાં આવી રહી છે, આનાથી દેશમાં રાષ્ટ્રપતિ શાસન પ્રણાલી પણ નહીં આવે. એક સવાલ એ છે કે આનાથી માત્ર રાષ્ટ્રીય પક્ષોને જ મહત્વ આપવામાં આવશે. આના જવાબમાં અહેવાલમાં જણાવાયું છે કે ભારતીય મતદારો પાસે રાષ્ટ્રીય અને પ્રાદેશિક મુદ્દાઓ વચ્ચે તફાવત કરવા માટે પૂરતી વિવેકબુદ્ધિ છે.
