રામપુરના રાજકારણનો પર્યાય ગણાતો નવાબ પરિવાર આ વખતે લોકસભા ચૂંટણીમાં ભાજપ અને કોંગ્રેસ વચ્ચે વહેંચાયેલો છે. અત્યાર સુધીની 17 લોકસભા ચૂંટણીમાં નવ વખત રામપુરથી સાંસદ અપાવનાર નવાબનો પરિવાર 25 વર્ષથી લોકસભાનો ચહેરો જોવા તડપતો હતો. તે 9 સાંસદો પણ પ્રથમ 13 ચૂંટણીમાં જ જીત્યા હતા. નવાબની બેગમ નૂર બાનો છેલ્લે 1999માં આ સીટ જીતી હતી. તેમના પુત્ર નવાબ કાઝિમ અલી ખાને છેલ્લી વખત 2012માં વિધાનસભા જીતી હતી. ત્યારથી, અમે જ્યારે પણ લડીએ છીએ, અમે હારી રહ્યા છીએ. કાઝિમના પુત્ર હૈદર અલી ખાને 2022માં એનડીએના ઉમેદવાર તરીકે ચૂંટણી લડી હતી પરંતુ તેઓ પણ હારી ગયા હતા. રાજકારણમાં પ્રાસંગિક રહેવા માટે સંઘર્ષ કરી રહેલા નવાબ પરિવારમાં દાદી હવે કોંગ્રેસમાં છે અને પૌત્ર ભાજપ સાથે છે. દીકરાએ મૌન જાળવ્યું.
રાજકારણમાં રામપુર નવાબ પરિવારનું વર્ચસ્વ 1957ની લોકસભા ચૂંટણીમાં પરિવારના જમાઈ એસ. અહેમદ મહેંદીની જીત સાથે શરૂઆત કરી. રામપુર પરિવારના નવાબ, સ્વર સીટના ધારાસભ્ય અને મંત્રી રહી ચૂકેલા નવાબ કાઝિમ અલીએ જણાવ્યું કે મહેંદી લખનૌ નજીકના પીરપુર તાલુકાના રાજા હતા. તે તેના સાચા કાકીનો પતિ હતો. વર્ષ 1962માં તેઓ સતત બીજી વખત રામપુરથી કોંગ્રેસના સાંસદ તરીકે ચૂંટાયા હતા. તે પછી નવાબ કાઝીમ અલીના પિતા ઝુલ્ફીકાર અલી ખાને 1967, 1971, 1980, 1984 અને 1989ની લોકસભા ચૂંટણી રામપુરથી કોંગ્રેસની ટિકિટ પર જીતી હતી. ત્યારપછી તેમની પત્ની બેગમ નૂર બાનો 1996 અને 1999માં રામપુરથી કોંગ્રેસના સાંસદ હતા. કુલ મળીને નવાબ પરિવારે 17 લોકસભા ચૂંટણીમાં નવ વખત રામપુર બેઠક જીતી હતી.
લાંબા સમયથી રામપુરની રાજનીતિમાં પ્રભુત્વ ધરાવનાર નવાબ પરિવાર હંમેશા કોંગ્રેસ સાથે હતો, પરંતુ આ વખતે પરિવાર અલગ-અલગ પક્ષો સાથે વિભાજીત થઈ ગયો છે. પૂર્વ સાંસદ બેગમ નૂર બાનો કોંગ્રેસ-એસપી ગઠબંધનના ઉમેદવાર મોહિબુલ્લા નદવીને સમર્થન આપી રહી છે. તેમના પૌત્ર હૈદર અલી ખાન ઉર્ફે હમઝા મિયાં ચાર દિવસ પહેલા જ ભાજપમાં જોડાયા છે. 2022ની ચૂંટણીમાં, હૈદરને અનુપ્રિયા પટેલના અપના દળ દ્વારા ઉમેદવાર બનાવવામાં આવ્યા હતા, જે એનડીએ ગઠબંધનનો ભાગ છે, પરંતુ આઝમ ખાનના પુત્ર અબ્દુલ્લા આઝમે તેમને હરાવ્યા હતા. જ્યારે અબ્દુલ્લા આઝમની વિધાનસભા સમાપ્ત થયા પછી 2023 માં પેટાચૂંટણી યોજાઈ હતી, ત્યારે અપના દળે હૈદર અલી ખાનને ફરીથી ટિકિટ આપી ન હતી.
નવાબ પરિવાર દ્વારા અલગ-અલગ પક્ષોના સમર્થન અંગે નવાબ કાઝીમ અલીએ કહ્યું, “મારી માતા બેગમ નૂર બાનો કોંગ્રેસમાં છે. સ્વાભાવિક છે કે તેઓ ગઠબંધનના ઉમેદવારને સમર્થન કરશે. મારો પુત્ર નવાબ હૈદર અલી ખાન ભાજપમાં છે તેથી તે ભાજપના ઉમેદવારને સમર્થન આપશે. સમર્થન આપી રહ્યા છે.” નવાબ કાઝીમ અલી ખાને કહ્યું કે હાલ તેઓ કોઈને સાથ નથી આપી રહ્યા. કાઝિમ હાલમાં ઔરંગાબાદમાં છે અને તેઓ વોટ આપવા માટે રામપુર આવશે નહીં.
પરિવારના રાજકીય વારસાને આગળ ધપાવવાની જવાબદારી હવે મુખ્યત્વે નવાબ કાઝિમ અલીના પુત્ર હૈદર અલી ખાન પર છે, જે તાજેતરમાં અપના દળ (સોનેલાલ) છોડીને ભાજપમાં જોડાયા છે. હૈદર કહે છે કે પરિવારના રાજકીય વારસાને આગળ વધારવાની જવાબદારી ઘણી મોટી છે. હૈદરે સ્વીકાર્યું હતું કે છેલ્લી ચૂંટણીમાં તેમનું પ્રદર્શન સારું નહોતું પરંતુ તે મેદાન છોડશે નહીં અને પોતાના પરિવારની જૂની રાજકીય ઓળખને ફરીથી સ્થાપિત કરશે. લોકસભાની ચૂંટણીમાં ઓછી ગતિવિધિ અંગે હૈદરે કહ્યું કે આવું કેટલાક પારિવારિક મુદ્દાઓને કારણે થયું છે પરંતુ હવે તેઓ બે-ત્રણ દિવસથી ભાજપ માટે પ્રચાર કરી રહ્યા છે.
રામપુર લોકસભા મતવિસ્તાર મુસ્લિમ બહુલ વિસ્તાર છે. અહીં અંદાજે 17 લાખ 31 હજાર મતદારો છે. તેમાંથી લગભગ 50.10 ટકા મુસ્લિમ અને 49.90 ટકા બિન મુસ્લિમ છે. શેખ, અંસારી અને પસમંદા 27 ટકા મુસ્લિમ મતદારો છે. આ સિવાય તુર્ક 9.5 ટકા, પઠાણો 9 ટકા અને અન્ય 4.5 ટકા છે. હિન્દુ મતદારોમાં દલિત અને સૈની મતદારો 9-9 ટકા, લોધ 8 ટકા, ઠાકુર 5 ટકા, યાદવ અને બ્રાહ્મણ 4-4 ટકા, શીખ 3 ટકા અને જૈન અને ખ્રિસ્તી કુલ 0.5 ટકા છે.
રામપુર લોકસભા મતવિસ્તારમાં પાંચ વિધાનસભા મતવિસ્તાર છે. બિલાસપુર, રામપુર સદર અને મિલક બેઠકો ભાજપ પાસે છે અને સ્વર ટાંડા બેઠક ભાજપના સહયોગી અપના દળ (એસ) પાસે છે. જિલ્લાની ચમરૌવા બેઠક સપા પાસે છે.
